pch24.pl pch24.pl
182
BLOG

Czym św. Paweł dla pogan tym Skarga dla Polaków

pch24.pl pch24.pl Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

27 września 2012 roku mija 400. rocznica śmierci ks. Piotra Skargi, kaznodziei króla Zygmunta III, wielkiego patrioty, pisarza religijnego i politycznego, wychowawcy całych pokoleń Polaków.

Jan Tarnawa, Magdalena Znamirowska-Doerre

Ojczyzna wasza matką wam jest, a nie macochą – pisał ksiądz Skarga, zwracając się do tych, którzy mieli decydować o sprawach państwa – Onę miłując, sami siebie miłujecie, a nie utracicie; onej nie życząc i wiary nie dochowując, sami siebie zdradzacie. Dziś Skarga znany jest przede wszystkim właśnie jako pisarz polityczny, autor słynnych Kazań Sejmowych, jednego z najwybitniejszych dzieł staropolskiej literatury. Nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę z tego, że był on postacią wielowymiarową, działającą w wielu dziedzinach i odnoszącą w nich wielkie sukcesy. Nie wszyscy wiedzą też, jak liczne stworzył dzieła, z których wiele przetrwało do dziś. Jego żarliwa wiara i miłość do ojczyzny odcisnęły na naszej narodowej tożsamości tak silne piętno, że ks. kardynał Aleksander Kakowski nie wahał się podczas jubileuszu 400-lecia urodzin królewskiego kaznodziei w roku 1936 wypowiedzieć słynnych słów: Czym św. Paweł był dla pogan, tym ksiądz Skarga był dla Polaków.

Dla upamiętnienia 400. rocznicy śmierci wybitnego Polaka Sejm RP podjął uchwałę, ustanawiającą rok 2012 Rokiem Księdza Piotra Skargi.

Mazowsze, Kraków, Wiedeń, Lwów
Piotr Skarga urodził się w roku 1536 w ubogiej rodzinie drobnoszlacheckiej Powęskich, których nazwisko pochodziło zapewne od majątku Powązki koło Grójca. Jego dziad znany był z częstego występowania na drogę sądową i pisania skarg do księcia mazowieckiego, stąd nadany mu przydomek „Skarga” przylgnął do całej rodziny. Osierocony wcześnie przez rodziców, wychowywany był przez starszych braci. Pierwszą szkołą, do jakiej uczęszczał, była szkoła parafialna w Grójcu.

W roku 1552 Piotr Skarga rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, aby po dwóch latach nauki otrzymać tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych – stanowiący wówczas pierwszy stopień naukowy. Niestety już w roku 1555 – prawdopodobnie z powodu braku środków na kontynuację studiów – opuścił Akademię i powrócił w rodzinne strony. Młody bakałarz od razu jednak znalazł zatrudnienie w jednej z najlepszych na Mazowszu szkół parafialnych – przy warszawskiej kolegiacie św. Anny – i to na stanowisku jej kierownika, co dla młodego i niezamożnego człowieka było sporym awansem. W Warszawie dał się poznać jako dobry organizator, nauczyciel i świetny mówca.

Młodemu Skardze jeszcze przed wyjazdem na krakowską Akademię towarzyszyła myśl o wstąpieniu do stanu duchownego, studia i pracę w szkole kolegiackiej traktował więc jako kolejne etapy przed ostatecznym wyborem życiowej drogi.

Jego kariera jednak dopiero się zaczynała: w roku 1557 otrzymał propozycję zostania wychowawcą Jana Tęczyńskiego, syna wojewody lubelskiego. Przez pięć lat trzymał pieczę nad wychowaniem młodego magnata, z których dwa spędził z nim w Wiedniu, gdzie po raz pierwszy zetknął się z Towarzystwem Jezusowym.

W roku 1562 Piotr Skarga powrócił do kraju i dzięki protekcji Tęczyńskich trafił do najbliższego otoczenia arcybiskupa lwowskiego Jana Tarły, z którego rąk dwa lata później otrzymał święcenia kapłańskie.

We Lwowie dał się w pełni poznać kaznodziejski talent młodego duchownego – na jego kazania ściągały tłumy wiernych. Zapewne także jego żarliwości i gorliwości należy zawdzięczać, że we Lwowie – w odróżnieniu od innych dużych miast Rzeczypospolitej – zupełnie nie przyjęły się „reformacyjne” nowinki.

Jezuita – żołnierz kontrreformacji
Działalność duszpasterska młodego księdza Skargi pozwoliła mu szybko dojść do przekonania, że głównym problemem, przed którym stoi Kościół jego czasów, jest szerząca się reformacja, która doprowadziła już do pęknięcia religijnego i krwawych wojen w Europie. Bolało go to, że w Polsce rosły szeregi protestanckiej szlachty i mieszczaństwa, przy słabej reakcji katolików. Jako gorliwy kapłan zaangażował się we wcielanie w życie postanowień Soboru Trydenckiego, jednak czuł, że wciąż robi zbyt mało.

Decyzję o wstąpieniu do zakonu jezuitów ksiądz Piotr Skarga podjął jeszcze podczas pobytu w Gorliczynie na dworze Jana Krzysztofa Tarnowskiego, i być może była ona ostatecznym owocem długiej rozmowy, jaką odbył w roku 1564 z czeskim jezuitą Baltazarem Hostovinusem. Nowy zakon, założony przed zaledwie dwudziestu kilku laty przez św. Ignacego ­Loyolę, pociągał go skutecznością i dynamiką działania, imponował osiągnięciami w powstrzymywaniu postępów reformacji. Przypominał raczej specjalny oddział złożony z wyselekcjonowanych żołnierzy, którym stawiano wysokie wymagania – formacja jezuity trwała wszak blisko dwanaście lat, musiał to być człowiek wykształcony, inteligentny, erudyta znający języki klasyczne i nowożytne, pokonujący innowierców w dysputach, całkowicie posłuszny przełożonym. Ponadto kolegia jezuickie były szkołami znanymi z wysokiego poziomu nauczania.

Jesienią 1568 roku Skarga opuścił Lwów i przez Wiedeń wyjechał do Rzymu, aby w styczniu roku następnego wstąpić do nowicjatu Towarzystwa Jezusowego. Pierwsze miesiące nie były łatwe dla porywczego z natury młodego duchownego, który musiał poddać się żelaznej dyscyplinie i zapanować nad swoim charakterem. Wydano mu jednak pozytywną opinię i w sierpniu 1569 roku rozpoczął studia w rzymskim kolegium jezuickim. W tym samym czasie pełnił też obowiązki pierwszego polskiego penitencjarza w Bazylice św. Piotra. W 1571 roku Piotr Skarga złożył wstępne śluby zakonne i w tym samym roku udał się w drogę powrotną do ojczyzny.

Po powrocie ksiądz Skarga pracował w kolegium jezuickim w Pułtusku. Wkrótce jednak przełożeni, zauważywszy jego osobowość i talent kaznodziejski, przenieśli go do kolegium wileńskiego, gdzie objął stanowisko wicerektora.

Teren Litwy stanowił dla jezuitów nie lada wyzwanie, tu bowiem wyjątkowo dobrze rozkrzewiła się herezja kalwińska, a wyznanie to przyjęły najznamienitsze litewskie rody, z Radziwiłłami na czele. Kazania księdza Skargi gromadziły jednak w wileńskiej katedrze wielotysięczne tłumy. Jako że kalwini negowali Przeistoczenie, ksiądz Skarga szczególny nacisk kładł na kult Eucharystii – założył bractwo Przenajświętszego Sakramentu i Miłosierdzia, które oprócz nawracania innowierców zbierało także jałmużny i opiekowało się ubogimi i chorymi.

(...)

Tekst jest fragmentem artykułu. Pełna wersja dostępna jest na portalu PCh24.pl.

pch24.pl
O mnie pch24.pl

PCh24.pl to nowoczesny projekt internetowy skierowany do czytelników poszukujących niezależnych opinii, stanowiących, jak głosi hasło portalu, „prawą stronę internetu”. Aktualne informacje ze świata polityki i gospodarki towarzyszą wydarzeniom, recenzjom, esejom zamieszczanym w dziale religijnym i kulturalnym. Twórcy PCh24.pl stawiają na rzetelny komentarz i opinie ekspertów. Podstawowym założeniem nowego portalu jest bowiem podjęcie istotnych tematów, które w mediach tzw. głównego nurtu są często nieobecne bądź ukazywane w fałszywym świetle.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura